Terug naar Cambodja
Het is 2018 en inmiddels heb ik de fotografie weer opgepakt, heb een mooie camera en maak steeds gemakkelijker foto’s van mensen, op reis, op straat in de stad. Gewoon in contact zijn en een mooi beeld maken. Hier komen mijn ervaring in het werken met mensen en mijn creatieve ontwikkeling samen.
Op zoek naar een mooi project. Mijn fascinatie voor Cambodja brengt me terug naar dat land, mijn ervaring met Vann. En zo wordt een project geboren:
Mr. Vann, Tuk Tuk Driver in Phnom Penh.
Vann, zijn familie en ik kennen elkaar dan al zeven jaar.
Eigenlijk heb ik geen vastomlijnd plan. Ik heb geen draaiboek voor mijn verhaal. Wel beelden die door mijn hoofd dwarrelen. Beelden van Vann aan het werk, van hem met zijn kinderen, zijn trots. Zijn huis in Phnom Penh en zijn geboortedorp Bosthlan Village. Ik wil nog graag eens zijn moeder Khun Ann ontmoeten.
Zonder al te veel woorden gaan we aan de slag. Hij leidt me naar zijn huis, de scholen van zijn zoon Chulesa, de universiteit van zijn dochter Kolabsor, zijn vrouw Sophea op de markt.
We huren een auto en beginnen aan een toer door Cambodja. Eerst van Phnom Penh naar Bosthlan Village, het geboortedorp van Vann. Ik zou ook graag wat beelden maken van zijn moeder Khun Ann en het leven in het dorp.
Vann heeft een heel ander idee over dit boek over zijn leven en waar het echt over moet gaan. Maar zeggen doet hij het niet. Hij volgt mijn idee en is dienstbaar.
Waar moet het over gaan?
Nog steeds in de veronderstelling dat het over de tuk tuk driver in Phnom Penh zal gaan, met misschien ook wat meer achtergrond informatie, stoppen we bij de Night Market, overdag verlaten. We rijden opnieuw langs Skuon. Er zijn weinig spinnen vandaag, niet het goede seizoen.
Door naar Bosthlan Village.
We worden hartelijk onthaald door de zussen Oun en Ry en zijn moeder Khun Ann. Ze pakken de cadeautjes uit. Alleen Vann spreekt Engels, maar eigenlijk heeft hij het te druk met kletsen met Khun Ann en de zussen om voor mij te vertalen. Ik heb mijn fototoestel bewust in de auto laten liggen. De man van Oun sluit aan, gaat in de hangmat liggen en doet spelletjes op de telefoon.
Mijn ongemak is groot en ik wil wat doen.
Ik vraag Vann me rond te leiden op het erf en samen het dorp in te wandelen. Nu gaat het toestel mee. Beetje klooien en op mijn gemak raken.
Het dorp is in verandering. Er staat een benzinestation aan de nog steeds onverharde weg. Er is elektriciteit en er wordt gewerkt aan de waterleiding. Er staat nu ook een groot bord dat het gebied vrij van landmijnen is. We lopen langs de onverharde weg van rode aarde, de vruchtbare grond in dit gebied. We wandelen naar de Boeddhistische tempel met op het terrein de pagoda’s voor de doden. Vann’s vader heeft een prachtig graf. Hij ligt er alleen.
De school gaat uit en hele drommen schoolkinderen komen ons tegemoet. We lopen het terrein van de school op, de kinderen van de onderbouw hebben pauze. Vann maakt een praatje en de kinderen zijn nieuwsgierig naar die grijze dame met fototoestel.
Bosthlan Village
Vann is tegenover mij stil. Hij vertelt niet zoveel. Hij geeft geen toelichting. Zijn vader alleen in de pagode? Hij is er vaag over. Ging hij hier ook naar school? Ja, ja, lang geleden. Hij wil op de foto met een groep schoolmeisjes, interessant doen? Hij lijkt onverschillig.
Terug naar het huis en onderweg maak ik kennis met een aantal dorpsgenoten. Zijn moeder zit voor het huis en ik maak een paar opnames. Morgen komen we immers terug.
Dan stappen we in de auto en gaan op weg naar het hotel in Kompong Cham, 40 kilometer verderop.
De avond breng ik door langs de Mekong waar de inwoners in de koelte van de avond flaneren, wat eten, elkaar ontmoeten. Ik loop er rond met mijn toestel en maak foto’s van de mensen die ik ontmoet. Ik moet ook nadenken over wat ik morgen ga doen op het erf, met de familie en vooral met Khun Ann.
Vann pikt me op bij het hotel, we ontbijten samen en eigenlijk is hij er niet helemaal bij. Zo ken ik hem ook, in zichzelf gekeerd en starend in de verte terwijl hij zijn noodle soup eet. We rijden zwijgend naar het dorp. We rijden over onverharde wegen van rode aarde door eindeloze landerijen met rubberbomen, cashewnoten, cassave en mais. Mensen zijn aan het werk. De zon staat al te hoog om nog interessante foto’s ervan te kunnen maken.
Vrouwen onder elkaar
Op het erf wordt wat gelummeld. Khun Ann dommelt in haar hangmat, Oun en Vann kletsen wat en Oun’s dochter voegt zich bij ons. Oun en haar dochter verdwijnen naar de buitenkeuken. De lunch moet worden bereid.
En dan pak ik het toestel uit de auto en loop achter de vrouwen aan. Ik voel me hier samen in die keuken op m’n gemak. Oun laat zich gewillig vastleggen en de dochter maakt het V-gebaar dat alle jonge mensen hier maken als ze worden gefotografeerd, ongeacht door wie. Ook Khun Ann schuift aan.
Zij heeft geen taak in de keuken. Zit op een lage tafel en kijkt toe hoe Oun de wok op de gasbrander zet.
Vrouwen onder elkaar.
Als ik de keuken verlaat, volgt Khun Ann met enige aarzeling. Een mooi beeld van haar in de deuropening starend over het erf. En dan is ze beslist. Ze roept Vann, loopt naar de hangmat en gaat erin zitten.
Vann geeft aan dat zijn moeder over de oorlog wil vertellen, je weet wel van dat bombardement.
Ik maak alvast een paar portretten en als ik kijk op mijn scherm, ben ik gelukkig met de beelden. Het eerste beeld dat ik vastleg is van Khun Ann met een open en vriendelijke blik. In elk volgend beeld is ze verder in zichzelf teruggetrokken. Het raakt me dat ze me zo toelaat.
